Damianowo

Kościół p.w. św. Michała Archanioła

Kościół filialny Św. Michała, wzmiankowany w 1318 r., obecny gotycki wzniesiono ok. 1500 r., powiększony o zakrystię i przebudowany w 2. poł. XVII w., restaurowany w XIX w. Orientowany, murowany, jednonawowy, z węższym prezbiterium nakrytym sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na dekoracyjnych konsolach. We wnętrzu barokowy ołtarz oraz szereg płyt nagrobnych z XVI-XVIII w.

• Tekst pochodzi z portalu Zabytki miejscowości dolnośląskich

Wyciąg z inwentaryzacji hrabiego Hoverdena

• 1543. Gut, Barb., geb. Reibnitzin v. Adelsbach.
• 1582. Waldaw, Bernh. v., und Altenwasser.
• 1590. Tappur, Heinr. v., gen. Victor.
• 1597. Ecken, Dor. v., geb. Schindeln.
• 1599. Ecke, Salomo v., u. Grosspolowitz.
• 1599. Mohl, Melcher v., Kind.
• 1626. Walde, Eva, geb. Zedtlitzin, a. d. H. Adelsbach,gest. 162..
• 1681. Bibran, H. Chr., auf Nied.-Damssdorf.
• 1684. Glaubitz, Kunig., geb. von Bibran.
• 1686. Latoffsky, A. Hel. v., Kind.
• 1790. Schweinitz, Fr. Wilh. v., geb. v. Wagenhof.

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Acht Grabsteine der Familien Gut, Waldau, Tappur, Mohl, Ecke von 1543, 1582, 1590, 1592, 1597, 1599, 1599, 1626.

Płyta nagrobna Barbary NN † 1508

               

               

Zanim zacznę opisywać późnogotyckie płyty nagrobne należy się krótkie wyjaśnienie. Otóż przy ich opisie korzystałem z opracowania Bogusława Czechowicza "Nagrobki późnogotyckie na Śląska" wydanego we Wrocławiu w 2003 roku. Opisy przytaczam dosłownie a więc należy je traktować jako cytaty z tej książki i są one pisane tekstem pogrubionym. Niekiedy po opisie wtrącam swoje uwagi.

14. Nagr. Barbary N.N. (Rohr, Unwirde lub Seherr) (+1508). Po 1508 r. Mistrz Nagrobka Gunczela von Schweinichen.
I. Prost. płyta piaskow. Wokół, na brzegu inskr. w reliefie wklęsłym, postać i herb ryte. Postać stoi frontalnie z rękami złożonymi na piersiach w geście modlitewnym. Głowa nakryta czepkiem, szyja owinięta podwiką, twarz nieco ściągnięta. Postać okrywa długi płaszcz o linearnych, niemal równoległych fałdach opadających ku dołowi. U dołu, z p., częściowo przesłania go herb Rohr, Unwirde lub Seherr. Inskr. (5. wers pod 1.): M° . CCCCC° . VIII / [frei?]tag noch . fraterie . ist gest / [orben ...] e[...]e fraw / Barbara . des : erbarn [...]l her / . victor g(e)ma(h)l(in).
II. Pow. płyty skorodowana, szczególnie w p.d. narożniku (nieczytelna inskr.).
III. Ob. lokalizacja zabytku na zach. elewacji kośc. wtórna. Pierw. płyta umieszczona była we wnętrzu.

Ode mnie: Jest to płyta nagrobna Barbary zd. von Unwirde, żony Victora, zmarłej w 1508 roku.
Autor opracowania uważa, że na płycie wyryty jest jeden z herbów rodzinnych von Rohr, von Unwirde lub von Seherr. Według mnie herb rodziny von Rohr (Ronaw, Ronow, Rohrau) należy wykluczyć bowiem jest zupełnie inny. W grę może wchodzić herb rodziny von Unwirde (Unwerdt, Unwürde), choć oryginalny w klejnocie posiada pałki wodne. Wykluczyłbym herb rodziny von Seherr z uwagi na późniejsze jego występowanie na Śląsku.

Od lewej herb rodziny von Rohr, von Unwirde oraz von Seherr-Thoss

Płyta nagrobna NN kobiety † 1520

               

15. DAMIANOWO. Nagr. N.N. kobiety z d. Schpach (von Selprach?) (+ 1520). Po 1520 r.
I. Prost. płyta piaskow. Inskr. na obrzeżu i herby w reliefie wklęsłym, przedst. postaci wyk. techniką rytu. Postać stoi frontalnie z rękami złożonymi do modlitwy. Głowa nakryta czepcem, szyja i d. część twarzy owinięta podwiką. Postać szczelnie okrywa długi, nieco sztywny płaszcz o linearnych, niemal równoległych fałdach opadających ku dołowi. W d. partii postać przesłonięta dwoma herbami: l.d. - Tappor, p.d. - Strachwitz. W l.g. narożniku, na l. od głowy postaci wyjątkowo duży znak kamieniarski. Inskr.: 1 . 5 . 20 . Am don[e]rstag / [...] vor [...] ist . gestorben . de . togentsam / frawe . [...] / [...] . amtz . de . geschlecht . schpach.
Fragm. bardzo zniszczony, być może: gestrenge Selprach.
II. Pow. płyty skorodowana, szczególnie w d. części (inskr.), pęknięty p.g. narożnik płyty.
III. Jak. poz. kat. 14, pkt III.

Ode mnie: Jest to płyta nagrobna kobiety zd. von Strachwitz, żony mężczyzny z rodziny von Tappor (Tappur), zmarłej w 1520 roku
Autor opracowania źle odczytał ostatni wyraz inskrypcji. Zamiast iść tropem znajdujących się na płycie herbów, zaczął wymyślać nowe rodziny szlacheckie w postaci Schpachów czy Selprachów, dodając jeszcze przed ostatnim wyrazem "gestrenge" a tam przecież wyraźnie pisze geschlecht a po nim Schtrach. No cóż kamieniarzowi zabrakło już miejsca na obrzeżu i zmieścił się tylko fragment słowa Strachwitz w tamtejszej pisowni.

Płyta nagrobna NN osoby † pocz. XVI w.

16. DAMIANOWO. Nagr. N.N. Pierwsza tercja XVI w.
I. Prost. płyta piaskow., reliefowa. Pośrodku ślad po skutym herbie; na brzegach nieczytelna inskr.
II. Ukośne pęknięcie płyty przy p.g. rogu (wskutek odwrócenia zabytku - l.d. róg). Pow. płyty bardzo silnie skorodowana.
III. Jak poz. kat. 14, pkt III. Płyta odwrócona o 180°.
IV. Stopień zniszczenia zabytku nie daje pewności ani możliwości uściślenia datowania.

Płyta nagrobna George von Adelsbach † 1520

               

17. DAMIANOWO. Nagr. N.N. von Adelsbach (+ 1542). Po 1542 r.
I. Prost. płyta piaskow., reliefowa. W g. części inskr.: 1542 sontags noch [ ] // [ ] edel // [ ] adelsbach // [ ]. U dołu nierozpoznany herb.
II. Płyta zachlapana wapnem.
III. Jak. poz. kat. 14, pkt. III.

Ode mnie: Jest to płyta nagrobna George von Adelsbach, zmarłego w 1542 roku. U dołu wyryty fantastyczne herb rodziny von Adelsbach.
Autor opracowania pisze iż u dołu znajduje się nierozpoznany herb, chyba sobie samemu zaprzeczając, bowiem odczytuje inskrypcję a w niej nazwisko Adelsbach. A więc czyj inny to miałby być herb jak nie tej rodziny, co pokazuję poniżej na zdjęciu herbu rodziny von Adelsbach.

Płyta nagrobna Barbary von Adelsbach † 1543

               

18. DAMIAN OWO. Nagr. Barbary von Adels;bach (+ 1543). Po 1543 r.
I. Prost. płyta piaskow., reliefowa. W g. części inskr.: 1543 mittvoch vor // Barbara ist vorschid // [ ]g[..]isa frawe // Barbara reibnitz Vo // n adelsbach seliche . // sanst fraw. U dolu herb Reibnitz.
II. Płyta pęknięta wszerz na 1/3 wys. Pow. skorodowana.
III. Jak poz. kat. 14, pkt III.
IV Forma herbu bliższa jest nagr. z pocz. XVI w. (zob. poz. kat. 6 i 8) niż zabytkom z lat 40. XVI w. Świadczyć to może o wykonaniu nagr. przez leciwego kamieniarza, wykształconego na wzorach dawno już przebrzmiałych. Jego dziełem jest też nagr. omówiony w poz. kat. 17.
VI. Barbara von Adelsbach z d. von Reibnitz była 6. dzieckiem Krzysztofa von Reibnitz (1452-1487) i N.N. von Rohnstock. W 1494 r. poślubiła Jerzego von Adelsbach.

Ode mnie: Jest to płyta nagrobna Barbary von Adelsbach zd. von Reibnitz, żony Georga von Adelsbach, zmarłej w 1543 roku. U dołu wyraźny herb rodowy zmarłej czyli von Reibnitz.
Na zakończenie może jeszcze jeden kamyczek do opracowania Bogusława Czechowicza. Otóż zarówno on jak i praktycznie całe środowisko wrocławskie posiada dziwną manię spolszczania imion znajdujących się na płytach nagrobnych czy epitafiach. Przecież zarówno w XVI czy XVII wieku a nawet później nie było tutaj na Śląsku Jerzych, Filipów, Janów, Krzysztofów czy innych imion, które obowiązują obecnie w polskiej pisowni. A oni wszyscy z maniakalnym uporem powielają czasy PRL-owskie, kiedy nie można było pisać inaczej. Widocznie posiadają zapisy jedynie z tamtych czasów.
Trzeba jednak przyznać, że opracowanie Bogusława Czechowicza jest bardzo rzetelne i wyczerpujące, a co najważniejsze płyty opracowane są w formie katalogu a nie porozrzucanych po całej książce urwanych zdań. No i bardzo często z niego korzystam.

Płyta nagrobna Dorothei von Eicke † 1597

               

               

               

Płyta nagrobna Dorothei von Eicke zd. von Schindel, żony Salomona von Eicke, zmarłej 27 marca 1597 roku w wieku 27 lat. Była widocznie kobietą wyjątkową, skoro posiada aż dwie płyty nagrobne w tym jedną całopostaciową a drugą inskrypcyjną.
Wokół postaci zmarłej cztery herby, po stronie ojczystej von Schindel i von Uechtritz a po stronie macierzystej von Elbel oraz von Czirn.

ANNO 1597 DEN 27 MARTY VMB 12 GANZEN VHR IST IN GOT SEHLIGE ENTSCHLAFFEN DIE EDLE VND EHRENTVGENTREICHE FRAW DOROTHEA GEBORENE SCHINDELIN . . . . MBEN VND EHRNVESTEN HERR SALOMON V. ECKEN AVF DAMSDORF EHLICHE HAUSFRAW IRES ALTERS IM 27 IAR DER GOT GENADE

Płyta nagrobna Dorothei von Eicke † 1597

               

               

Płyta nagrobna Dorothei von Eicke zd. von Schindel, żony Salomona von Eicke, zmarłej 27 marca 1597 roku w wieku 27 lat. Była widocznie kobietą wyjątkową, skoro posiada aż dwie płyty nagrobne w tym jedną całopostaciową a drugą inskrypcyjną.
U dołu znajduje się piękny herb rodziny von Schindel

ANNO 1597 DEN 27 MARTY IST DER DORNSTAG NACH MARIAE VOR KVNDIGVNG VMB 12 GANTZEN VHR IST IN GOT SELIG ENTSCHLAFEN DIE EDLE EHRENTVGENTREICHE FRAW DOROTEA GEBORNE SCHINDELIN DES EDLEN WOLBENAMB: VND EHRNES: HERR SALOMON. V. ECKENS AVF DAMSDORF EHLICHE HAVS FRAW IRES ALTERS IM 27 IAR DER GOT GENADE

Płyta nagrobna Salomona von Eicke † 1599

               

               

               

Płyta nagrobna Salomona von Eicke pana na Damianowie, męża Dorothei zd. von Schindel, zmarłego 13 stycznia 1599 roku. Postać zmarłego jest w stroju rycerskim.
Wokół postaci zmarłego cztery herby, po stronie ojczystej von Eicke i nieustalony a po stronie macierzystej von Rothkirch oraz von Schindel.

IM IAR 1599 DEN 13 IANVARY IST IN GOTT SELIG ENTSCHLAFFEN DER EDLE EHRNVESTE AVCH WOLBENAMBTE . . . . GROSPOLOWITZ AVF DAMSDORF DEM GOTT VND VNS ALLEN GNEDIG SEIN WOLLE

Płyta nagrobna Heinricha von Tappur † 1590

               

               

Płyta nagrobna Heinricha von Tappur (Tappor) zwanego Victor pana na Damianowie, zmarłego 15 grudnia 1590 roku. Postać zmarłego jest w stroju rycerskim.
Wokół postaci zmarłego wyryte cztery herby. Po stronie ojczystej von Tappur (Tappor) i von Strachwitz a po stronie macierzystej von Kühl oraz von Bock.

ANNO 1590 IARES DEN 15 DECEMBRIS IST DER MONTAG VOR S. BARBARA VMB 15 VHR DER GANTSE . . . . . WOLBENAMPSNE HEINRICH VON TAPPVR VICTOR GENAND ZV DAMSDORF IN GOT SELIG LICHTEN ENTSCHLAFEN DEM GOT GENADE VND VMBSAMPT VNS AM IVNGSTEN TAG EINE FROHLICHE AVFERSTEHVNG SVM EWIGEN

Płyta nagrobna NN kobiety von Waldau † 1600

               

               

               

               

Płyta nagrobna NN kobiety z rodziny von Waldau z Damianowa, zmarłej rano pomiędzy godzinami ósmą a dziewiątą 1 marca 1600 roku w wieku 67 lat. Co ciekawe, kobieta ma rozpuszczone włosy, z tego wniosek iż była niezamężna.
Wokół postaci zmarłej cztery herby. Po stronie ojczystej von Waldau i von Strachwitz a po stronie macierzystej von Zedlitz oraz von Borschnitz.

ANNO 1600 DEN 1 MARCII DES MORGENS ZWISCHEN 8 VND 9 VHR IST IN SELIG VORSCHIEDEN DES EDLE EHRNVESTE . . . . DAMSDORF IHRES ALTERS 67 IAR DER GOT GENADE

Płyta nagrobna NN Kathariny † 1572

               

Inskrypcyjna płyta nagrobna NN Kathariny, która zmarła w miesiącu marcu tydzień po św. Bartolomeuszu 1572 roku.
Od połowy dolna część płyty jest całkowicie złuszczona.

IM 1572 IARE DIE MARTE WOCHE NACH BARTOLOMEI IST IN GOTT VORSCHIEDEN DIE EDLE EHRENTVGENTSAME FRAW KATHARINA GE. . . ZIN . . . .

Płyta nagrobna Bernharta von Waldau † 1582

               

Inskrypcyjna płyta nagrobna Bernharta von Waldau, zmarłego 24 stycznia 1582 roku.
Dolna część płyty całkowicie złuszczona. U dołu płyty pozostał ślad po herbie.

IM 1582 DEN 24 IANVARY IST IN GOT SELIGLICHEN ENTSCHLAEF: DER EDLE EHRENVESTE VND WOLBENAMPTE HERR BERNHART VONN WALDAW VND ALTEN . . . . . .

Epitafium NN osoby

               

Epitafium NN osoby, sądząc po początku inskrypcji "Hier ruhet in Gott" prawdopodobnie pochodzące z XVII wieku. Wykonane jednak ze złej jakości piaskowca, całkowicie się złuszczyło, pozostawiając jedynie u góry dwa herby, a ten po lewej von Eicke.

Płyty nagrobne w kościele

Płyty nagrobne mężczyzny w stroju rycerskim z rodziny von Waldau oraz jego żony.
Dolne części płyt zasłonięte ławką.

Płyta nagrobna NN kobiety z rodziny von Waldau † 1606

               

               

               

               

               

Płyta nagrobna NN kobiety z rodziny von Waldau, z tym że jest to jej nazwisko panieńskie, zmarła 28 maja 1606 roku. Płyta jest umiejscowiona dość nieszcześliwie, bowiem w dużej części inskrypcja jest zasłonięta.
U góry po stronie ojczystej widnieje herb rodziny von Waldau i von Strachwitz a po stronie macierzystej von Zedlitz oraz von Borschnitz.

Płyta nagrobna NN kobiety z rodziny von Waldau

               

               

               

               

                              

Płyta nagrobna NN kobiety z rodziny von Czettritz, z tym że jest to jej nazwisko panieńskie. Ta płyta także jest częściowo zasłonięta a na dodatek odłamana jest górna część inskrypcji, stąd nie wiadomo kiedy ta kobieta zmarła. Patrząc na usytuowanie płyt, jest to żona mężczyzny w stroju rycerskim, którego płyta nagrobna znajduje się obok.
Dolna część płyty zasłonięta jest ławką, co uniemożliwiło pełne odczytanie inskrypcji. Po lewej stronie jako ojczyste występują herby von Czettritz, von Dohna, von Reibnitz oraz niewidoczny. Po stronie macierzystej von Nimptsch, Schaffgotsch, Mühlheim oraz niewidoczny.

. . . . .IN GOT DEN EDLE VIELEHRENTVGENTREICHE . . . . WALDAU GEBORNE . . . . . IHRES ALTERS . . . . GOT GENEDIG VND BARMHERTZIG SEI

Płyta nagrobna NN z rodziny von Waldau † wiek XVII

               

Płyta nagrobna mężczyzny w stroju rycerskim z rodziny von Waldau, zmarłego 24 września, roku śmierci brak ale z pewnością jest to patrząc na strój rycerski, wiek XVII. U góry po stronie ojczystej figuruje herb rodziny von Waldau i von Strachwitz a po stronie macierzystej von Zedlitz oraz von Borschnitz..
Dolna część płyty zasłonięta jest ławką i niemożliwym było odczytanie pełnej inskrypcji.

. . . . iar den 24 september . . . . seglich vorschieden der edle ehrenveste vnd wolbenampte . . . . . . . . dem got genedig sein wolle